Hoewel het zeker geen feestelijk onderwerp is, is religieus geweld een zeer actuele kwestie die zich heel goed leent voor het maken van een speciaal themanummer.
Toch hebben wij bij de invulling van dit thema juist niet voor de actualiteit gekozen. Ten eerste, omdat de historische wortels van actueel religieus geweld vaak genoeg in de media aan bod komen, zij het meestal op een vrij politieke en subjectieve manier. Als Leidschrift aan een dergelijk onderwerp recht zou willen doen, dan zou er op zijn minst een heel themanummer aan moeten worden gewijd. En ten tweede, omdat het aantal mogelijke onderwerpen over religieus geweld in de Oudheid, Middeleeuwen en Vroegmoderne Tijd al legio is: de vervolgingen door de Romeinse keizers, de kruistochten in Spanje, Oost-Europa en het Midden-Oosten, de Inquisitie, of de oorlogen van de Reformatie. Wat is er interessanter voor een historisch tijdschrift om wat verder terug te kijken en religieus geweld eens vanuit een ander perspectief te bezien?
Bovendien zijn er over ieder deelonderwerp vele verschillende visies en meningen mogelijk. Zo hebben Arnold Angenendt en Henk Singor bijvoorbeeld uiteenlopende meningen over de relatie tussen monotheïsme en geweld. Een andere kwestie is in hoeverre er bij religieus geweld sprake was van een werkelijke religieuze motivatie, beter gezegd: Deus lo vult? Is godsdienst slechts een excuus voor het uitoefenen van geweld op andere religieuze groepen, of is religie wel degelijk de overheersende reden voor gewelddadig handelen? Heeft religieus geweld te maken met de cultuur en de structuur van een bepaalde samenleving of met de identiteit van een individuele gelovige? Op deze en andere vragen bieden de artikelen in dit nummer een antwoord, zij het dat ze vaak verschillen.
 
ARTIKELEN
Arnold Angenendt, Monotheïsme en geweld
Henk Singor, Religieus geweld. De periode van de Oudheid
Alette Bakkers, De Bacchanalia
Marco Mostert, Het bloed der martelaren. Geweld en de kerstening van vroegmiddeleeuws Europa
Antheun Janse, De kruistochten na Runciman. De religieuze factor
Arno Langeler, Isidorus, metropoliet en kardinaal. Een godsdienstig avonturier
Mark Greengrass, The dynamic of religious violence in the French civil wars (1572-1598)
Gerard Wiegers, De complexe relatie tussen religie en geweld. De Marokkaanse sultan Zaydān tussen djihād en diplomatie (1608-1614)
Dagmar Freist, Religious violence in early modern Germany