In het verleden gemaakte kunst is niet alleen aardig om naar te kijken, maar is ook een bron die ons informatie kan verschaffen over de plaats waar - en de tijd waarin het kunstwerk is gemaakt. Een schilderij van Breughel kan bijvoorbeeld niet alleen laten zien hoe men zich vroeger over het ijs voortbewoog, maar bevat ook verborgen ‘boodschappen’, zowel bedoelde, die bewust door de schilder aangebracht zijn om de contemporainetoeschouwer iets duidelijk te maken, als onbedoelde welke een resultaat zijn van zaken als de kulturele omgeving en sociale positie van de kunstenaar.
 
Dit soort boodschappen die vooral in de symboolwerking van objecten en verbeelde activiteiten liggen, kunnen ons veel vertellen over de kunstenaar zelf maar ook over sociale verhoudingen en politieke, kulturele en economische ontwikkelingen in zijn/haar tijd. Deze kunnen vaak pas achterhaalt worden door toepassing van grondige kennis over het verleden. Historici zowel als kunsthistorici kunnen hierbij hun voordeel doen door gebruik te maken van inzichten uit beide vakgebieden.
Het nummer van Leidschrift dat nu voor u ligt heeft als uitgangspunt de vraag genomen hoe maatschappelijk ontwikkelingen weerspiegelt worden in de kunst. Niet de verhouding tussen kunstgeschiedenis en geschiedenis worden hier behandeld, maar er wordt geanalyseerd hoe kunst een bron kan zijn voor de geschiedbeschrijving. Na een korte theoretische verhandeling over de complexe relatie tussen kunst en geschiedenis volgen vijf artikelen van (kunst)historici die elk op heel eigen manier de mogelijkheden van het gebruik van kunstwerken als bron exploreren. Hierbij is het begrip kunst op ruim geinterpreteerd om zowel klassieke als moderne schilderkunst, wanddecoraties, boekillustraties als muziekstukken te kunnen omvatten.
Uiteindelijk zal dit nummer geen antwoord geven op de preciese aard van de relatie geschiedenis-kunst, welke ten allen tijde ter discussie zal moeten staan, maar ze geeft wel op fascinerende en zeer afwisselende wijze weer hoe op dit moment het kunstwerk gebruikt kan worden om tot een breder begrip van het verleden te komen.
 
ARTIKELEN
Kitty Zijlmans, Het kunstwerk en zijn tijd
Stephan T.A.M. Mols en Eric M. Moormann, Romeinse schilderkunst in Italië en maatschappelijk vertoon
Hanno Wijsman, Heiligen en burgers. Veranderingen in het beeld van kind en gezin in de late Middeleeuwen
H.B.Th. Schot, Huldiging of vermaning? De voorstelling van de absolute heerser in Hercules am scheidewege (BWV 213)van J.S. Bach en La clemenza di tito (KV 621) van W.A. Mozart
Elmer Kolfin, Welk een hartroerend schouwspel. Boekillustraties in Nederlandse vertalingen van de Negerhut van Oom Tom en aanverwante teksten 1854-1893
Floris Schreve, ‘Out of Mesopotamia’ De versplinterde identiteit van de Irakese kunstenaars in diaspora